
موسیقی مقامی ایران
اصطلاح مقام به منظور دستهبندی انواع موسیقی ایرانی، آذربایجانی، عربی و ترکی بر مبنای ساختار و طراحی آنها استفاده شده است. به عبارت دیگر مقام به نغمههایی که در فاصلههای مشخص گردیده از قبل، هماهنگ شدهاند، گفته میشود. اما موسیقی مقامی چیست؟ موسیقی مقامی در واقع یادآور ابعاد بسیار زیبایی از فرهنگ و تمدن گذشته ایران و برخی کشورهای مشرق زمین بوده که از تغییر و تحریف در دورههای مختلف مصون مانده است. هنوز هم نغمههایی در موسیقی مقامی وجود دارد که پیشینه آن به دوران باستان بر میگردد. در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی بیشتر این موسیقی و مقامهای آن بپردازیم.
موسیقی مقامی چیست و تاریخچه آن در ایران
موسیقی مقامی چیست؟ عبارت موسیقی مقامی در حال حاضر با دو برداشت مختلف و درباره دو نوع از موسیقی استفاده میشود. در اولین برداشت موسیقی مقامی تا قبل از تبدیل شدن به شکل دستگاهی آن، جز موسیقی رسمی و اصیل ایرانی محسوب میشد. موسیقی فوق تا میانه دوره حکومت سلسله صفویان که مصادف با اواسط قرن ۱۰ و ۱۱ هجری است، در برخی از موارد با موسیقی عرب دارای ابعاد مشترکی بودند. طبق اسناد رسمی عبدالرحمان جامی از شعرا و موسیقیدانهای بزرگ ایران در قرن ۹ هجری از دورههای مختلفی برای این موسیقی صحبت شده است که تقریباً تعداد دورههای فوق ۹۱ عدد لحاظ گردیده که هر یک دارای ۱۲ مقام معرفی شده، شش آواز و ۲۴ شعبه بودهاند.
اما دومین برداشت نیز بر اساس اصول اول پایدار بوده، که با قسمتهایی از موسیقی ایرانی در دوران معاصر در ارتباط است. در برداشت فوق، موسیقی مقامی در منطقههای مختلف کشورمان است که برخی از آن به عنوان موسیقی محلی نیز یاد میکنند.
حتی میتوان گفت که این نوع از موسیقی مقامی، موسیقی در عصر حاضر است که در عین جدید بودن، از سابقه تاریخی و غنی برخوردار بوده و در میان ایلها و قومهای مختلف در نقطههای جغرافیایی گوناگون مورد استفاده قرار گرفته، اما همچنان خارج از بخش موسیقی دستگاهی است.